„Działania na mokradłach dla ludzi i przyrody” - hasło tegorocznego Światowego Dnia Mokradeł  uzmysławia znaczenie tych szczególnych obszarów w wymiarze globalnym.

Obchody Światowego Dnia Mokradeł mają pokazać jak ważne są działania mające na celu ochronę i zrównoważone użytkowanie terenów podmokłych. W tym roku w centrum uwagi jest racjonalne i przemyślane zarządzanie terenami podmokłymi oraz korzystanie z nich w sposób zrównoważony. Ważne jest też przywracanie utraconych i zdegradowanych terenów podmokłych w celu zwiększenia bioróżnorodności.

Kilka słów o mokradłach: do obszarów wodno-błotnych zalicza się błota, torfowiska, bagna, zbiorniki wodne (sztuczne i naturalne), słonawy oraz wody morskie, których głębokość podczas odpływu nie przekracza sześciu metrów. Znaczną część mokradeł stanowią torfowiska. Jeżeli nie są zdegradowane, pełnią bardzo ważną rolę retencyjną. Chłoną wodę, kiedy jest jej pod dostatkiem, zaś oddają ją podczas suszy. Akumulują również duże ilości węgla i tym samym przyczyniają się do ograniczania efektu cieplarnianego. Mokradła zapobiegają też erozji i degradacji gleb. Są również naturalnymi filtrami, które redukują zanieczyszczenia z opadów atmosferycznych, wód powierzchniowych i podziemnych.

Narastający kryzys wodny, spowodowany działalnością człowieka i zmianami klimatu, zagraża ludziom i przyrodzie. Warto sobie uświadomić, że osuszając mokradła, niszczymy nieodwracalnie zasoby wody, bogaty świat roślin i zwierząt oraz  ekosystemy podmokłe. Mokradła magazynują i oczyszczają wodę. Są podstawą globalnej gospodarki,  a roślinom i zwierzętom zapewniają miejsce do życia. Wzrost liczby ludności, urbanizacja i  rosnący konsumpcjonizm odcisnęły nieodwracalnie piętno na terenach podmokłych. W związku z zanikaniem i zanieczyszczaniem mokradeł zaostrzył się kryzys wodny, który zagraża życiu na Ziemi.

Mokradła to ekosystemy zagrożone. W XX wieku zanikła lub została zdegradowana ponad połowa obszarów wodno-błotnych na świecie. Główną przyczyną ich niszczenia jest eksploatacyjne podejście społeczeństw do gospodarowania zasobami przyrody: odwadnianie, osuszanie,  wydobywanie torfu. Znaczenie ma również niski stan świadomości ekologicznej mieszkańców, które często traktują te obszary jak nieużytki. Do pogorszenia stanu mokradeł przyczyniają się także zanieczyszczenia, inwazje gatunków obcych i zmiany klimatyczne.

Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie zaprezentowało kierunki działań w zakresie rozwoju retencji oraz przeciwdziałania skutkom suszy w Planie przeciwdziałania skutkom suszy (PPSS). Wskazano, że mokradła pełnią ważną funkcję w środowisku przez podtrzymywanie obiegu wody, a siedliska hydrogeniczne odgrywają dużą rolę w bilansie wodnym zlewni,

Bardzo ważną rolę odgrywają torfowiska, które porównuje się do jezior i mówi o nich jak o zbiornikach retencyjnych. Nieodwodnione złoża torfowe w 75–85% objętości są wypełnione wodą. Szacuje się, że w złożach torfu w Polsce jest zmagazynowanych ok.35 mld m³ wody, z czego tylko średnio około 480 mln m³ (niecałe 1,4 proc.) bierze udział w ciągu roku w jej czynnym obiegu. Jest to woda, która powierzchniowo lub wgłębnie odpływa z torfowiska lub z niego wyparowuje.

Oprócz torfowisk, także mokradła innych rodzajów stale lub okresowo retencjonują wodę w złożach hydrogenicznych bądź na powierzchni terenu. Ich możliwości w tym zakresie wynikają głównie z warunków dopływu i odpływu wody. Im większy jest powierzchniowy udział mokradeł  na określonym obszarze, tym większe są jego zdolności retencyjne.

Obecnie dużym zagrożeniem dla obszarów wodno-błotnych jest ich odwadnianie. Wszelkiego rodzaju odwodnienia siedlisk hydrogenicznych przyczyniają się do naruszenia naturalnych stosunków wodnych, co powoduje niekorzystne zmiany w reżimie hydrologicznym. Zjawisko zanikania mokradeł bardzo źle odbija się na gospodarce wodnej całych regionów i ich bilansie wodnym. Dlatego też ochrona i odtwarzanie  mokradeł może być jedną z możliwości powiększania zasobów dyspozycyjnych wód.

Pamiętajmy, że  możemy mieć wpływ na stan wód, jeśli będziemy stosować poniższe zasady:

• przestaniemy niszczyć i odwadniać a zaczniemy odtwarzać tereny podmokłe,
• nie będziemy przekraczać wydobycia z warstw wodonośnych,
• ograniczymy zanieczyszczenia,
• zwiększymy efektywność wykorzystania wody,
• będziemy mądrze użytkować tereny podmokłe,
• uznamy temat wody i terenów podmokłych za kluczowy.

Wartościuj; Oszczędzaj; Dbaj; Aktywizuj!

Zapraszamy do włączenia się w obchody Światowego Dnia Mokradeł. Pod linkiem https://www.worldwetlandsday.org/ można znaleźć rejestr wydarzeń na świecie.