Prowadzony przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, Program Kształtowania Zasobów Wodnych na Terenach Rolniczych wszedł w trzeci rok realizacji.

Przeciwdziałanie skutkom suszy, obok ograniczania ryzyka powodziowego, jest głównym zadaniem, jakie wykonują Wody Polskie.

Wyremontowane zastawki na jeziorach Starogrodzkim Południowym i Północnym. Fot. PGW Wody Polskie

Kluczowym znaczeniem dla rolnictwa jest dostępność wody w okresach suszy. Zapewnia to odtwarzanie dwufunkcyjności obiektów melioracyjnych przy użyciu jazów, przepusto-zastawek i innych urządzeń. Dzięki temu w okresach niżówek i niedoborów opadów  na rzekach i kanałach prowadzone jest czasowe podpiętrzanie wód zapewniające przekierowanie wód do systemów rowów melioracyjnych połączonych z tymi ciekami. W ten sposób napełniane są rowy melioracyjne na okres suszy. Woda jest zatrzymywana w systemach rowów przez urządzenia wodne, np. przepusto-zastawki. Dzięki temu na pobliskich terenach podnosi się poziom wód gruntowych. Finalnie zapobiega to nadmiernemu spływowi wód z gruntów rolniczych i leśnych.

Wyremontowane zastawki na rzece Fryba. Fot. PGW Wody Polskie

Przy stosunkowo niskich nakładach finansowych zastosowanie tych rozwiązań wpływa korzystnie na bilans wodny na danym terenie. Są to  działania punktowe i rozproszone. Jednocześnie są bardzo efektywne, przy stosunkowo niskich nakładach finansowych wpływają korzystnie na bilans wodny w krótkim horyzoncie czasowym, tj. jednego roku.

Wyremontowana zastawka na Strudze Papowskiej. Fot. PGW Wody Polskie

Region wodny Dolnej Wisły, pod względem zagrożenia suszą jest w dosyć korzystnym położeniu. Tereny o wysokim i ekstremalnym zagrożeniu suszą stanowią kilka procent całego obszaru. Uwzględniając potrzeby i sygnały płynące od samorządów oraz społeczności lokalnej Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku na bieżąco monitoruje sytuację na ciekach i zbiornikach wodnych. Ze względu na  dynamicznie zmieniające się warunki pogodowe niezbędna jest wzmożona kontrola obiektów hydrotechnicznych zarówno w kontekście przeciwdziałania skutkom suszy, jaki i zagrożeniu powodziowemu. Praca urządzeń wodnych jest regulowana w ramach wydanych pozwoleń i instrukcji, tak aby zależnie od okoliczności zachować minimalny niezbędny przepływ oraz nie przekroczyć poziomu dopuszczalnego piętrzenia. Zadanie te realizuje, podległych Regionalnemu Zarządowi Gospodarki Wodnej w Gdańsku, pięć Zarządów Zlewni i 36 Nadzorów Wodnych.

Wyremontowane zastawki na Kanale Bocznym. Fot. PGW Wody Polskie

Obecnie realizowana jest przez RZGW w Gdańsku trzecia tura zadań zaplanowanych w tym zakresie. Jest to 14 różnorodnych działań, polegających na przygotowaniu dokumentacji jak i pracach budowanych.

Łączne efekty prac to zwiększenie retencji w korytach rzek i kanałach o 12,2 mln m³ wody, co wpłynie na 1155 ha gruntów rolnych.

Budżet przewidziany na zwiększenie retencji na terenach rolniczych w RZGW w Gdańsku w roku 2022 to 3 650 tys. zł.

Wyremontowana zastawka na Kanale Łączącym w powiecie chełmińskim. Fot. PGW Wody Polskie

W woj. kujawsko-pomorskim w 2022 r. lista prowadzonych zadań obejmuje:

• Uzyskanie pozwoleń wodnoprawnych dla dwóch jazów na rzece Wawrzonce;

• Prace remontowe na jazie na rzece Mień;

• Prace remontowe budowli piętrzących na terenie NW Chełmno - zastawki piętrzące w miejscowościach Błoto, Kokocko, Wielkie Łunawy, Grudziądz, Małe Czyste, Żygląd, Plemięta oraz śluza wałowa w miejscowości Chełmno;

• Wykonanie dokumentacji celem uzyskania pozwolenia wodnoprawnego na stabilizację i piętrzenie jeziora Łasińskiego (Zamkowego Dużego) i jeziora Małego.

W woj. pomorskim w 2022 r. realizowane są:

• Wykonanie dokumentacji celem uzyskania pozwolenia wodnoprawnego dla zastawki na Kanale Łyskim;

• Wykonanie dokumentacji celem uzyskania pozwolenia wodnoprawnego dla progu jez. Lubowidzkiego przy odpływie rzeki Węgorzej;

• Uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego oraz instrukcji gospodarowania wodą na piętrzenie wód jeziora Damaszka dla celów retencji i przeciwpowodziowych za pomocą istniejącej z zastawki na rzece Mała Damaszka, na wypływie z jeziora Damaszka, obręb Turze, gm. Tczew;

• Wykonanie dokumentacji w celu uzyskania pozwolenia wodnoprawnego i instrukcji gospodarowania wodami dla jazu Lipia Góra na rzece Jance;

• Zwiększenie zdolności retencynej zlewni rzeki Szpęgawy poprzez odbudowę budowli piętrzących w km: 4+680;

• Zwiększenie retencji jeziora Dzierzgoń;

• Zwiększenie zdolności retencynej zlewni rzeki Niechwaszcz poprzez odbudowę jazu w km 11+926, remont i modernizacje jazu w km 15+432, uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego na pobór wody do nawodnień rolniczych z rzeki Niechwaszcz i na piętrzenie wody na budowlach piętrzących rz. Niechwaszcz w km: 11+926, 15+432, oraz prowadzenie nawodnień rolniczych w dolinie rzeki Niechwaszcz.

Wyremontowany Jaz Gonty oraz stan obecny zbiornika Węgornia i budowli piętrzących na rzerce NIechwaszcz. Fot. PGW Wody Polskie

W woj. warmińsko-mazurskim lista zadań zaplanowanych w RZGW w Gdańsku na 2022 rok zawiera:

• Wykonanie prac remontowych na obiektach hydrotechnicznych (jaz Miłomłyn, zastawka Samborowo, jazomost Nastajki, jaz Idzbark, Wrota Bezpieczeństwa Ligowo, jaz Lubawa, jaz Rodzone, jaz Nastajki Młyn) w celu poprawy ich stanu technicznego;

• Remont zamknięć Jazu Pieniężno na rzece Wałasz;

• Opracowanie dokumentacji na zwiększenie zdolności retencyjnej jazów i śluz w systemie Jezior Warmińskich.

Działania powyższe są regularnie raportowane przez pracowników Wód Polskich podczas spotkań Lokalnych Partnerstw ds. Wody z udziałem m.in. przedstawicieli lokalnych samorządów, rolników i organizacji pozarządowych. Takie spotkania są cyklicznie organizowane przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie.